Hàng trăm triệu bảng có thể đã bị lãng phí vào thuốc điều trị cúm mà tác dụng của nó không tốt hơn Paracetamol là mấy, một phân tích bước ngoặt cho biết.
Năm 2014, Vương quốc Anh đã chi 473 triệu bảng cho Tamiflu, loại thuốc được các chính phủ trên toàn cầu dự trữ để chuẩn bị cho đại dịch cúm ở thời điểm đó.
Cochrane Collaboration tuyên bố loại thuốc này không ngăn ngừa sự lây lan của bệnh cúm hoặc làm giảm các biến chứng nguy hiểm mà chỉ cải thiện nhẹ các triệu chứng.
Các nhà sản xuất Roche và các chuyên gia khác nói rằng phân tích này có thiếu sót.
Thuốc kháng virus Tamiflu đã được dự trữ từ năm 2006 tại Anh khi một số cơ quan dự đoán rằng một đại dịch cúm gia cầm có thể giết chết tới 750,000 người ở Anh. Các quyết định tương tự đã được đưa ra ở các quốc gia khác.
Các dữ liệu ẩn về Tamiflu
Thuốc được kê đơn rộng rãi trong đợt dịch cúm lợn năm 2009.
Các công ty dược phẩm không công bố tất cả dữ liệu nghiên cứu của họ. Báo cáo này là kết quả của một cuộc chiến khổng lồ cho dữ liệu ẩn trước đó về hiệu quả và tác dụng phụ của Tamiflu.
Nó kết luận rằng thuốc làm giảm sự dai dẳng của các triệu chứng cúm từ 7 ngày xuống còn 6.3 ngày ở người lớn và 5.8 ngày ở trẻ em. Nhưng các tác giả của báo cáo cho biết các loại thuốc như Paracetamol cũng có thể cho tác dụng tương tự.
Về tuyên bố rằng loại thuốc này đã ngăn ngừa các biến chứng như sự phát triển viêm phổi, Cochrane cho rằng các thử nghiệm rất kém nên “không có hiệu quả rõ rệt”.
Một cách biện minh khác cho dự trữ thuốc là để làm chậm sự lây lan của bệnh, dành thời gian cho phát triển vaccine. Các tác giả của báo cáo cho biết “trường hợp này chỉ đơn giản là chưa được chứng minh” và “không có cách nào đáng tin cậy rằng những loại thuốc này có thể ngăn chặn đại dịch.”
Nó cũng xác nhận rằng loại thuốc này có một số tác dụng phụ, bao gồm buồn nôn, đau đầu, các biến cố tâm thần, các vấn đề về thận và tăng đường huyết.
Carl Heneghan, Giáo sư Y học Bằng chứng tại Đại học Oxford và là một trong những tác giả của báo cáo, nói với BBC: “Tôi nghĩ rằng toàn bộ 500 triệu bảng đã không đem lại lợi ích cho sức khỏe con người theo bất kỳ cách nào và chúng tôi có thể đã làm hại mọi người.”
Giáo sư Carl Heneghan
“Hệ thống tồn tại để đưa ra bằng chứng về thuốc rất thiếu sót và mở ra cho việc sử dụng sai mục đích mà công chúng đã bị lừa dối.”
Bác sĩ Tom Jefferson, một nhà dịch tễ học lâm sàng và cựu bác sĩ đa khoa, nói: “Tôi sẽ không kê đơn nó để giảm triệu chứng, tôi sẽ kê Paracetamol.”
Các nhà nghiên cứu của Cochrane Collaboration đã không đổ lỗi cho bất kỳ cá nhân hay tổ chức nào, thay vào đó nói rằng đã có những thiếu sót ở từng bước từ các nhà sản xuất đến các cơ quan quản lý và chính phủ.
Roche cho rằng có sự thống kê sai
Công ty dược phẩm Roche cho biết “chúng tôi không đồng ý với kết luận chung” và cảnh báo những kết quả này có thể “có khả năng gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe cộng đồng.”
Giám đốc y tế của Roche tại Vương quốc Anh, Bác sĩ Daniel Thurley, nói với trang web BBC News: “Phần nghiên cứu cuối cùng là các thử nghiệm đối chứng ngẫu nhiên, được chia sẻ với các nhà quản lý, diễn ra ở 100 quốc gia trên thế giới phê duyệt Tamiflu để điều trị và phòng ngừa bệnh cúm.”
Ông cho rằng nhóm Cochrane đã sử dụng các số liệu thống kê sai, trong đó “đánh giá thấp một cách có hệ thống các lợi ích” của thuốc và sử dụng các phương pháp “không chính thống” để phân tích tác dụng phụ.
Ông kết luận: ‘Một trong những thách thức chúng tôi có ở đây là thực sự biết những gì họ đã làm.”
Giáo sư Wendy Barclay, nghiên cứu virus cúm tại Đại học Hoàng gia London, cho biết giảm triệu chứng 29 giờ ở trẻ em sẽ là “khá có lợi”.
Bà nói với BBC: “Tamiflu hoạt động tốt như bất kỳ loại thuốc nào chúng ta có bây giờ…”
Giáo sư Wendy Barclay
“Đúng, tôi nghĩ họ nên bổ sung vào kho dự trữ. Bạn có thể làm gì khác nếu đại dịch xảy ra? Chúng ta sẽ không có vaccine trong 6 tháng đầu.”
Cô cũng đặt câu hỏi về tính hợp lệ của nghiên cứu khi nó đã phân tích ảnh hưởng trong bệnh cúm mùa: “Nếu nó hoạt động một chút trong bệnh cúm mùa, thì nhiều khả năng chúng sẽ hoạt động tốt hơn khá nhiều trong tình huống dịch bệnh và đưa nhiều người trở lại trường học và nơi làm việc.”
Kevin McConway, Giáo sư thống kê ứng dụng tại Đại học Mở, cho biết đây là một nghiên cứu “ấn tượng”.
Ông nói: “Một hạn chế tiềm tàng của nghiên cứu này là công việc đã được thực hiện cùng với chiến dịch truy cập dữ liệu thử nghiệm.”
“Các tác giả của bài đánh giá có một vị trí rõ ràng trong cuộc tranh luận này, và mặc dù cá nhân tôi thường đồng ý với vị trí của họ, đôi khi tôi cảm thấy có sự nhầm lẫn giữa việc báo cáo kết quả đánh giá các loại thuốc đặc biệt này và nhận xét vị trí chung về truy cập và sử dụng dữ liệu chưa được công bố.”
Bộ Y tế, đứng đầu Vương quốc Anh, cho biết Anh được công nhận là “một trong những quốc gia chuẩn bị tốt nhất trên thế giới cho đại dịch cúm tiềm tàng” và “kho dự trữ thuốc kháng virus của chúng tôi là chìa khóa cho một phần vấn đề này.”
“Chúng tôi thường xuyên xem xét tất cả các dữ liệu được công bố và sẽ xem xét tổng quan của Cochrane chặt chẽ.”
Năm 2017, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã loại Oseltamivir ra khỏi danh mục thuốc thiết yếu.
Tài liệu tham khảo
James Gallagher, Tamiflu: Millions wasted on flu drug, claims major report, https://www.bbc.com/news/health-26954482
Tom Jefferson, Mark A Jones, Peter Doshi, Chris B Del Mar, Rokuro Hama, Matthew J Thompson, Elizabeth A Spencer, Igho J Onakpoya, Kamal R Mahtani, David Nunan, Jeremy Howick, Carl J Heneghan, Neuraminidase inhibitors for preventing and treating influenza in adults and children,
https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD008965.pub4/full
